Zaiṡer Malservî
C
esare Malservisi


Zaiṡer in sêna

Zaiṡer Malservîṡ (Bulåggna, 1935-2005) l é ón di gran cantànt bulgnîṡ, insàmm a Quínto Ferèri e Fàusto Carpàn. Esànd ch'l êra un màsster dla scôla elementèr, l à lavurè int i zénter pr i żûven e int äl bibliotêc ed quartîr dal cmón ed Bulåggna, e pò l à insgnè int la scôla statèl. Sicómm ch'l êra un studiåuṡ di cant, di bâl e däl tradiziån dal nòstr Apenén, l à publichè con sô mujêr, la Francesca Ciampi, al lîber "Il ballo, il canto, la memoria".

Int al månnd dal dialàtt a l arcurdän pr äl såu 72 canzån uriginèl in bulgnaiṡ, ch'al cantèva acunpagnè dala chitâra ed Gian Paolo Paio e dala fiṡarmònica ed Carlo Loiodice: par la mûṡica e äl parôl, ai é stè fât spass di parangón stra Zaiṡer e i cantautûr franzîṡ pió inpurtànt (defâti, l à tradótt e interpretè socuànt pîz ed Georges Brassens). Dal 1988 l à vént al Festivàll dla canzunatta bulgnaiṡa, con L’aventûra, insàmm a Fàusto Carpàn e Ióffa Póllga col sô Lucàtt Blû. La sô produziån l’à tótta una gran qualitè, nèda da un’uservaziån prufånnda dl’umanitè (Muṡéo Grevén, Chi l’à d ôr, L’infanzia), dai arcôrd d esperiänz dla sô vétta (come Curdgèla, ch’la fà vgnîr in mänt Guccini, e Al cumå, una żòja dla canzån in bulgnaiṡ) e pò dala sô militanza (La seziån, Pôrta däl Lâm).

Quand l êra anc al månnd, Zaiṡer l à méss fòra dåu casàtt: la prémma, Muṡéo Grevén, con Gian Paolo Paio, l'é dal 1995, la secånnda, In viâż, con Paio e Carlo Loiodice, dal 1997. Int al 2008, Francesca Ciampi e Gigén Lîvra i an publichè Che bån udåur, un lîber con trî CD ch'a i dscurän ala pâgina di lîber ed ste Sît. La Franzassca la s à dè al parmàss ed métter, int la pâgina di MP3 bulgnîṡ, trai canzunàtt ed Zaiṡer, e qué såtta a psî vàddren i tèst. S'a clichè int al ptån bló, a psî anc ascultèr la mûṡica.

Cesare Malservisi (Bologna, 1935-2005) è uno dei grandi cantanti bolognesi, assieme a Quinto Ferrari e Fausto Carpani. Maestro elementare, ha lavorato nei centri giovanili e nelle biblioteche dei quartieri del comune di Bologna, e poi nella scuola statale. Studioso di canti, danze, tradizioni popolari dell’Appennino bolognese, ha pubblicato con la moglie Francesca Ciampi il libro Il ballo, il canto, la memoria.

La sua attività dialettale è ricordata per le 72 canzoni originali in dialetto bolognese che cantava accompagnato dal chitarrista Gian Paolo Paio e dal fisarmonicista Carlo Loiodice: per i ritmi e i temi, Cesare è stato spesso paragonato ai grandi cantautori francesi (e infatti ha tradotto e interpretato vari brani di Georges Brassens). Nel 1988 ha vinto il Festival della canzone dialettale, con "L’aventûra", ex aequo con Fausto Carpani e Geppo Pulga che presentavano "Lucàtt Blûṡ". La sua produzione è tutta di grande qualità, nata da una profonda osservazione dell’umanità ("Muṡéo Grevén", "Chi l’à d ôr", "L’infanzia") e dal ricordo di esperienze di vita (cfr. la gucciniana "Curdgèla" e "Al cumå", un gioiello della canzone bolognese) e di militanza in prima persona ("La seziån", "Pôrta däl Lâm").

Finché era in vita, Cesare ha pubblicato due cassette: la prima, "Muéo Grevén", con Gian Paolo Paio, è del 1995, la seconda, In viaggio, con Paio e Carlo Loiodice, del 1997. Nel 2008, Francesca Ciampi e Luigi Lepri hanno pubblicato "Che bån udåur", un libro accompagnato da tre CD di cui si parla alla pagina dei libri di questo Sito. Col permesso di Francesca, abbiamo messo alla pagina degli MP3 bolognesi tre canzoni di Cesare, di cui diamo qui sotto i testi. Cliccando sul pulsante blu, potrete sentirne la musica.

Muṡéo Grevén

Al mî amîg Carletto, ch’al fà di gran viâż,
l é ón ch’l à studiè, e un brèv ragâz,
l’avêva savó ch’a srê andè in vacanza
par vàdder Parîgi, in mè
ż ala Franza.

Apanna al m à vésst al s é tant arcmandè
ch’andéss fén in vatta alla Torre Eifell
e däntr int al Louvre, ch’a i é la Giucånnda
e a spâs drî ala Senna, l’é lónga, la spånnda,
e såtta al metró par fèr un girtén
e pò d an scurdèrum  al Muṡéo Grevén.

Muṡéo Grevén, mo che żänt famåua: 
a i êra un rà d Franza a lèt con la spåu
a,
con i ftièri antîg, come a Caranvèl,
mo apanna andè dänter, am vgné da stér mèl!

Tótt chi personâg’ i én fât con la zîra,
i an sänper cla fâza a meżdé e ala sîra,
i n la cànbien mâi, chi bî e chi brótt,
tótt chi persunâg’ a i cgnusêva tótt;
a in é anc a Bulåggna, i s trôven qué av
én, 
anc sänza andèr däntr al Mu
éo Grevén.

Int un curidûr ai é Napoleån, 
ch’al guèrda tótt sêri cunpâgna un leån,
al pèr quèṡi què
i ch’al téggna só l månnd,
ch’al séppa stè ló a fèrel rutånnd.
Con cla brótta ghéggna ai n êra ón anc qué
la gâgia in avanti e sänpr instizé,
con i sû faséssta al fèva al padrån,
l é finé a ganb pr âria, al parêva un capån -puvràtt-
a m l arcôrd pulîd anc s’ai êra cinén,
anc sänza andèr däntr al Mu
éo Grevén.

Al pôver Maràtt l é un pôc a man drétta
con un gran curtlâz in mèż ala vétta,
a sêdr int la vâsca cum l é avanzè mèl
al fà pròpi panna, cunpâgna un vidèl.
Al mî padrån d cà l é pròpri prezî
,
quand l arscôd l afétt l é sänza surî
,
l à sänper di guâi, al strécca anc i dént,
al zîga mi
êria coi sû apartamént.
Ai vén pròpi vójja ed dèri un suldén,
anc sänza andèr däntr al Mu
éo Grevén.

Museo delle cere, Muṡéo Grevín
an psêva manchèr il compagno Lenín-
al fà un bèl cumézzi con la Pravda in man:
e pronti a partire par la revoluziån.
Caghè e spudè a un amîg ed mî fiôla
ch’al fèva l autonomo quand l êra a scôla-
Bisogna distruggere il mondo borghese
per dare giustizia al nostro Paese.
Al fà al giurnaléssta, al Rèst dal Carlén
anc sänza andèr däntr al Mu
éo Grevén.

Tótt sêri, ch’al lèż, drî a una scrivanî,
con la bèrba bianca, ch’la fà senpatî
anc s’t al guèrd pulîd -ouh- l um pèr pròpri ló:
l é un grande scrittore, l é Victor Hugo.
Ai ò arcgnusó sóbbit l usîr comunèl
ch’al li
żêva Al Stadio con un òc’ spezièl
e mé ch’a i dmandèva un zertifichèt,
-ouh- ló gnanc una pîga, lé sänza difèt
a sêder ch’al lè
ż, int al sô scranén,
anc sänza andèr däntr al Mu
éo Grevén.

E lé in żnòc’ ch’la prêga ai é Santa Teresa, 
col volto radioso, lo sguardo in attesa
la bocca sorride con sinzeritè:
beato quell’uomo che vive con te.
Cla pôrza ed Tiziâna l’êra pròpi prezî
a:
la m stèva d asptèr trancuélla e dezî
a
e la m gêva sänper ch’l’êra tótta par mé, 
par fèrum cuntänt la s fèv anc al bidä,
mo pò såtta al sô lèt ai êra al pustén,
anc sänza andèr däntr al Mu
éo Grevén.

Mo csa vût andèr dänter al Muṡéo Grevén:
cäl fâz ed zîra a li avän anc qué av
én!

Al cumå

La pèrt dal sô dvair al l’à fâta sul sêri:
tant ân ed sarvézzi, al tänp l é pasè,
la sô inplizadûra la n stèva pió fairma,
al sô tlèr ed laggn l êra tótt tarulè.

A guardèr pulîd l à pêrs l’inpunänza 
ch’l avêva una vôlta int la bèla stanzia
quand par guardèrum la fâza int al spèc’
a saltèva in vatta a un bavóll ormâi vèc’.

A m fèva di gróggn con la längua fòra,
a vaddrum acsé a ciapèva pòra,
e in vatta al zintrén andèva a zarchèr
dåu câp bianc e rôṡa ch’as sintêva al mèr.

Lé pr âria al casàtt l êra un sît incantè:
la scâtla col léttr ed mî pèder suldè
e int una cartèla tótt i documént 
e i santén da môrt con i amîg e i parént.

A vlêva guardèri s’a stèva pôc bän
ṡvultè come un pèpa in mè
ż al litån,
mî mèdr am cuntèva la stòria ed cla
żänt:
a i savêva a memòria mo ai êra cuntänt.

Mo bâsta col stòri, a n vói pió arcurdèr
e żå una gran bòta, ai ò tante da fèr...

Cazèrl int al róssc però am dspiaṡêva,
l é vaira, ai sû ténp l é stè un bèl cumå...
a l pôrt in canté
na e con la manèra
a fâg di stigén e pò a l bru
arò.

A mèża vî al casàtt ed mî mèder,
sulén ed cânva, sotâbit in scuèder,
al bû
dla sradûra in lamîra d utån,
l udåur ed lavanda ch’al savêva ed bän...

Äl mâi da òmen äli êren pió in żå,
col mudànd lónghi dal mî papà,
una zénngia nôva ed curâm intarzè
e al sô tanburèl con al mândig fasè.

L à fât tant viâż ste cumå con la spcîra,
sfulè in canpâgna in bròza vêrs sîra,
l à vésst la guèra, i bunbardamént, 
insàmm ai tudéssc e a tótt chi azidént.

Mo stè bän aténti con al cumå,
andè pió adèṡi int al méttrel
żå,
purtèl in dû ste casàtt ch’l é tótt pén,
al spèc’ là in mè
ż fra dåu quêrt pian pianén...

Mo bâsta col stòri, a n vó pió arcurdèr
e żå una gran bòta: ai ò tante da fèr...

Vîva Marx e Lênin...
La la la...
Vîva Marx e Lênin e pò Mao-Tze-Tung!

Ai sû ténp a scôla tótt i ragazû
i êren ed sinésstra e lui di più:
scioperi, riunioni, manifestaziån,
però l avêva tôrt in tótti äl discusiån.

E con la fâza sêria l êra ormâi scunfétt
però int la sô tèsta an stèva mégga zétt,
al strichèva i dént, al strin
żèva i póggn:
Vîva Marx e Lênin e pò Mao-Tze-Tung!

Da sô pèder ch’l êra un òmen tant garbè
al ciapèva sänper däl gran bravè:
«An fèr sänper l èṡen e pò stûdia da bån
opûr vén in butaiga a dèrm una man!».

E con la fâza bâsa l êra ormâi scunfétt
però int la sô tèsta an stèva mégga zétt,
al strichèva i dént, al strin
żèva i póggn:
Vîva Marx e Lênin e pò Mao-Tze-Tung!

Int la scuèdra ed fóttbal tótt i żugadûr
i êren di gran mazlèr e ló l êra al pió dûr,
l ârbitro ai ciamèva sóbbit l’espulsiån
e ló vía, zítto zítto, come un quajån.

E con la fâza bâsa l êra ormâi scunfétt
però int la sô tèsta an stèva mégga zétt,
al strichèva i dént, al strinżèva i póggn:
Vîva Marx e Lênin e pò Mao-Tze-Tung!

Ai tuché d partîr pr andèr int i suldè
int i bersagliêr, puvràtt, i l an cazè:
«Salta, corri, recluta attentì,
sarai di ramazza per dodici dì!».

Al turné in congêdo catîv cómm un can,
l arê dsfât al månnd con un bażûca in man;
pr andèr al Rizòli a fèr l analéssta
al s é parfén iscrétt al parté sozialéssta.

E con la fâza bâsa as sént ormâi scunfétt
però int la sô tèsta ló an stà mégga zétt,
al strécca sänpr i dént, al strénn
ż ancåura i póggn:
Vîva Marx e Lênin e pò Mao-Tze-Tung!

La famajja l’é da cazèr vî,
però ai é biṡåggn d un pôc ed cunpagnî,
l à truvè una dòna pròpi adâta a ló
«O in cà t um dè una man o qué mé a n i stâg pió!».

E con la fâza bâsa as sént ormâi scunfétt
però int la sô tèsta ló an stà mégga zétt,
al strécca sänpr i dént, al strénnż ancåura i póggn:
Vîva Marx e Lênin e pò Mao-Tze-Tung!

Pr äl fêri l andé in Céṅna a cuntât con la tèra
lavoro volontario int una riṡèra,
certo che è un gran popolo, i én pròpi di bî sît
però a stèr däntr int l’âcua am é vgnó l’artrît.

E con la fâza bâsa as sént ormâi scunfétt
però int la sô tèsta ló an stà mégga zétt,
al strécca sänpr i dént, al strénnż ancåura i póggn:
Vîva Marx e Lênin e pò...

La sô râbia antîga la i fà sänper mèl,
i l an ricoverè pr un’ûlzra duodenèl.
Atâc al lèt la sôra ai à méss dû santén
e ló al dîṡ al ruṡèri con trî o quâter vcén.

E con la fâza bâsa as sént ormâi scunfétt
però int la sô tèsta ló an stà mégga zétt,
al strécca sänpr i dént, al strénnż ancåura i póggn:
Vîva Marx...

Adès ló ed puléttica al s intarèsa manc,
i rivoluzionèri i pôlen èser stanc.
Piotòst al
żûga a brésscla con i sû cunpâgn
«T avêv da méttri un câra, bòja d un salâm!».

E con la fâza bâsa as sént ormâi scunfétt
però int la sô tèsta ló an stà mégga zétt,
al strécca sänpr i dént, al strénnż ancåura i póggn:
Vîva...


L’infànzia

A scôla andèva a spâs coi ragazû,
in fîla par la strè come anadrén 
e là in fånnd ala cô ai n êra dû
ch’i stèvn insàmm a fèr di bî dscursén:

“Al sèt cuṡ’l’é l’infànzia?”, “Mo mé nå!”
“L’é un quèl ch’as trôva quand as dvänta grand
e as tâca a dîr cum l’êra bèla e pò...”
In tèsta di bî arcôrd a in ò socuànt:

E alåura am é vgnó in mänt anc la salût,
ch’t an i päns brîṡa quand t la pôrt adòs,
però s’la scâpa vî par un minût
at pèr ed caschèr dänter int un fòs.

E alåura am é vgnó in mänt parfén l amåur:
a avairel tótt i dé t an i guèrd pió, 
però la vétta pêrd al sô savåur
quand ai amanca lî o ai amanca ló.

A scôla andèva a spâs coi ragazû,
in fîla par la strè come anadrén
e là in fånnd ala cô ai n êra dû
ch’i stèvn insàmm a fèr di bî dscursén

“Al sèt cuṡ’l’é l’infànzia?”, “Mo mé nå!”
“L’é un quèl ch’as trôva quand as dvänta grand
e as tâca a dîr cum l’êra bèla e pò...”
In tèsta di bî arcôrd a in ò socuànt: 

E alåura am é vgnó in mänt la libertè,
ch’la dvänta grîṡa quand t l’è strécca in man,
la dvänta pé
na ed lû s’i t l’an rubè:
la ra
ån dla vétta e dal tô dman.

E alåura am é vgnó in mänt parfén la pèṡ:
ch’l’é tante bèla quand l’é drî dal zîl
a stéri dänter t an i fè pió chè
-
l’idéa la dvänta sänper pió sutîl.

L’idéa la dvänta sänper pió sutîl.
L’idéa la dvänta sänper pió sutîl.

Sicómm che int al lîber Che bån udåur ai é al tèst dla Canzån inpgnè mo int i CD an i é brîa la mûica anc se Zaier l êra bèle arivè d åura ed registrèrla, a mitän qué sía al tèst che al ligâm ala pâgina di MP3, in duv a la prî ascultèr - Nel libro "Che bån udåur" c'è il testo della "Canzån inpgnè" ma nei CD manca la musica, anche se Cesare era riuscito a registrarla. Per questo, diamo qui il testo e il link alla pagina degli MP3, in cui potrete ascoltarla.

Canzån inpgnè

Apanna a mité la tèsta däntr int al baladûr
ai ò aducè na biånnda a sêder cåntr al mûr,
con lî a balé un fox-tròtt, mo quand a i ò dmandè
s’la vlêva fèr un vèlzer: «Scusi a sån bèle inpgnè».

Av
én al capolínnea dal nómmer ventetrî
a vdêva ògni matéṅna na mòra pnè al indrî.
A gé che la m pia
ṡêva con un mî amîg fidè,
ma lui s’era informato: «Guèrda ch’l’é bèle inpgnè»

Quand a pirdé la tèsta par una rizuléṅna
a vlé fèri un pre
änt, na bèla culanéṅna.
An la purtèva mâi, fôrsi la s l’é dscurdè,
mo lî la m dî
trancuélla: «Sèt ch’a m la sån inpgnè?»

Che delu
iån, cla vôlta a sån avanzè mèl,
a tâc a andèr in gîro, i rójjèn äl budèl.
A truvé na tulatta, in fûria ai ò busè
mo as sént una vu
lâza: «Mumänt, adès l’é inpgnè!»

Però sta canzunatta an s pôl brî
a cantèr,
l’é un puctinén tròp sêria, l’é pîz che lavurèr.
A l’avän fâta sénter, la fâza a s sän żughè,
e dîr che a preparèrla a s êren tant inpgnè…

 

Ala prémma pâgina
Và só